Κότες: Πτερόρροια

Το πληροφοριακό φυλλάδιο που ακολουθεί περιλαμβάνει τα παρακάτω εδάφια: 

· Η απώλεια των Φτερών γενικά
· Η φυσική πτερορροια των πτηνών
· Τα χαρακτηριστικά της πτερορροιας
· Το απλό μάδημα των φτερών
· Ο κανιβαλισμός
· Απώλεια πτερώματος λογά τριβής
· Απώλεια λογά σύζευξης στις κότες
· Απώλεια πτερώματος λογά stress
· Συνοπτικός πινάκας

Η απώλεια των φτερών γενικά

H πτερόρροια στα πτηνά (κοτόπουλα, χήνες, πάπιες, κλπ.) είναι σε γενικές γραμμές μια φυσιολογική διαδικασία, κατά την οποία αντικαθίστανται τα παλιά φτερά των πτηνών με νέα.

Η απώλεια του πτερώματος εκτός από το αισθητικό μέρος της είναι επίσης και ένας σημαντικός δείκτης υγείας η προβλημάτων υγείας των πουλιών.

Ωστόσο είναι δυνατόν να οφείλεται σε ποικίλες άλλες αιτίες διατροφικές, ιατρικές, περιβαλλοντικές, κοινωνικές, ή ακόμα και αλλαγής της ψυχικής κατάστασης των πτηνών.

Στις περισσότερες από αυτές τις περιπτώσεις η απώλεια του πτερώματος στα πτηνά καθιστά αναγκαία την παρέμβαση του πτηνοτρόφου.

Από οικονομική άποψη, η πτερόρροια στα πτηνά συνοδεύεται από αυξημένη πρόσληψη τροφής και, επομένως, λιγότερο αποτελεσματική παραγωγή αυγών.

Συνήθως συνοδεύεται από μείωση της ωοτοκίας ή ακόμη και από πλήρη διακοπή της.

Συνεπώς η βελτίωση του πτερώματος έχει σημαντικό οικονομικό όφελος για τον εκτροφέα των πουλερικών.

Η Φυσική Πτερόρροια των Πτηνών.

Κατά την διάρκεια της ανάπτυξής τους τα πτηνά και ωσότου αποκτήσουν το φτέρωμα του ενήλικου πτηνού υποβάλλονται σε επανειλημμένες περιόδους πτερόρροιας κατά την διάρκεια των οποίων αντικαθίστανται παλιά φτερά με νέα.

Η πρώτη περίοδος πτερόρροιας – το πουλί αλλάζει τα πρώτα του φτερά ξεκινώντας από τις 6-8 ημέρες της ζωής του και τελειώνοντας στις 4 εβδομάδες της ζωής του.

Η δεύτερη περίοδος πτερόρροιας – Το πρώτο φτέρωμα αντικαθίσταται από το δεύτερο. Εμφανίζεται από τις 7 μέχρι τις 12 εβδομάδες της ηλικίας.

Η Τρίτη περίοδος πτερόρροιας – συνήθως λαμβάνει χώρα στους 16 – 18 μήνες από την έναρξη της ωοτοκίας . Αυτή η πτερόρροια έχει και την μεγαλύτερη σημασία για τους εκτροφείς πουλερικών.

Η εκδήλωση και η πορεία της τρίτης περιόδου της πτερόρροιας καθορίζεται από ορμόνη που εκκρίνεται από τον θυρεοειδή. Λειτουργεί σαν ορμονικό ρολόι και η έκκρισή της ορμόνης επηρεάζεται από την διάρκεια του φυσικού φωτός της ημέρας.

Αυτός ο τύπος πτερόρροιας αποφεύγεται με τη χρήση συμπληρωματικού τεχνητού φωτισμού έτσι ώστε να διατηρηθεί ένα σταθερό άθροισμα φυσικού και τεχνητού φωτός της τάξης των 16-17 ωρών την ημέρα κατά το στάδιο της ωοτοκίας.

Τα χαρακτηριστικά της πτερόρροιας

Η πτερόρροια στα αρσενικά πουλιά μπορεί να συμβεί νωρίτερα από τα θηλυκά. Η απώλεια της φτερώματος, παρατηρείται αρχικά στο κεφάλι και το λαιμό, μετά στο στέρνο και τέλος στην ουρά και τα φτερά.

Η πτερόρροια μπορεί να είναι μερική (να εμφανίζεται σε ορισμένα μέρη του σώματος) ή πλήρης. Ο βαθμός της πτερόρροιας εξαρτάται από το είδος των πτηνών αλλά κάποιες φορές και από το άτομο.

Η διάρκεια της περιόδου της πτερόρροιας μπορεί να ποικίλλει. Οι πιο αδύναμες κότες αναδημιουργούν το φτέρωμά τους μετά από 6-8 εβδομάδες, ενώ οι πιο ζωηρές μπορούν να αλλάξουν τα φτερά τους σε 2-4 εβδομάδες.

Η μείωση η και πλήρης διακοπή της ωοτοκίας κατά την διάρκεια της πτερόρροιας και της αναδημιουργίας των φτερών δικαιολογείται από το ότι οι διαθέσιμες από τον οργανισμό πρωτεΐνες που χρησιμοποιούνται για τον σχηματισμό του αυγού κατ αυτήν την περίοδο διατίθενται κατά προτεραιότητα από τον οργανισμό για την παραγωγή των φτερών (η βασική σύσταση των φτερών είναι επίσης πρωτεϊνική. )

Η ωοτοκία ρυθμίζεται από την παραγωγή και παρουσία οιστρογόνων στον οργανισμό των πτηνών, ορμονών που παράγονται κατά τη διάρκεια της ωοτοκίας και καθυστερούν το σχηματισμό του φτερώματος
Κατά την πτερόρροια μειώνονται τα επίπεδα των οιστρογόνων, έτσι ώστε να υποβοηθείται ο σχηματισμός καινούργιου φτερώματος .

Tο απλό Μάδημα των φτερών

Απώλεια φτερών μπορεί να συμβεί επίσης από το απλό περιοδικό μάδημα των φτερών. Μόλις ξεκινήσει αυτή η διαδικασία είναι δύσκολο να ελεγχθεί και έτσι η πρόληψη είναι ο καλύτερος τρόπος.

Το μάδημα των φτερών εντοπίζεται κυρίως στο κεφάλι του ζώου, και δεν αποτελεί τόσο σοβαρή και γενικευμένη κατάσταση. Τα πουλιά παρουσιάζουν απώλεια φτερών λόγω του υπερβολικά μεγάλου πληθυσμού σε μικρό κοτέτσι , λόγω προβλημάτων με το φωτισμό και λόγω μη ισορροπημένης διατροφής, που αναστατώνουν την ψυχοσύνθεση των πτηνών.

Ο Κανιβαλισμός

Ο κλασσικός κανιβαλισμός εμφανίζεται στα αναπτυσσόμενα πουλιά. Κάθε τραυματισμός που συμβαίνει πάνω στο πτηνό – θύμα προσελκύει ακόμα μεγαλύτερη συχνότητα ραμφισμάτων από τα πτηνά θύτες και η κατάσταση συνεχώς χειροτερεύει.
Είναι συχνή εικόνα στον προχωρημένο κανιβαλισμό οι ανοικτές πληγές που κάποιες φορές αιμορραγούν κιόλας και εκτεταμένες βλάβες τραυματισμού που οδηγούν τελικά στον θάνατο των θυμάτων.

Ενέργεις Πρόληψης & Διόρθωσης του Προβλήματος

Η καλύτερη πρόληψη είναι η χορήγηση άφθονου μηδικάλευρου που μπορείτε να παρασκευάσετε με άλεσμα ξηράς μηδικής από μόνοι σας.

Απομονώστε τα τραυματισμένα πτηνά και περιποιηθείτε τις πληγές τους με αντισηπτικό και κατόπιν με επίπαση αντιβιοτικών σε σκόνη, και επαλείψτε την πληγή με κατράμι έτσι ώστε να αποθαρρυνθούν οι συνεχόμενες επιθέσεις ραμφίσματος.

Σαν εναλλακτική λύση τα τραυματισμένα πουλιά μπορούν να ψεκαστούν με απωθητικό ραμφίσματος και να επανατοποθετηθούν στο κοτέτσι, διασφαλίζοντας ότι το ράμφισμα (κανιβαλισμός) δεν θα επαναληφθεί.

Η αποράμφωση ( κόψιμο της άκρης του ράμφους ) μειώνει την πιθανότητα εκδήλωσης του κανιβαλισμού και του μαδήματος των φτερών, ειδικά αν τα προβλήματα αυτά συνδέονται με το φωτισμό, την πυκνότητα σταυλισμού και τις ελλείψεις του σιτηρεσίου των πτηνών σε θρεπτικά συστατικά.

Η Θεραπεία με Αλάτι

Μελετήθηκε και εξελίχθηκε στον πειραματικό σταθμό του Wisconsin στις ΗΠΑ το 1942 και θεωρείται αποτελεσματική 99%.

Συνίσταται στην χορήγηση στα πτηνά αλατούχου νερού σε αντικατάσταση του φρέσκου καθαρού νερού για τις πρωινές μόνον ώρες ( αναλογία αλατούχου διαλύματος 1 γεμάτο κουτάλι της σούπας για κάθε 5 λίτρα πόσιμου νερού). Το απόγευμα δίνουμε φρέσκο νερό.

Επαναλαμβάνουμε κάθε τρείς ημέρες το ίδιο θεραπευτικό σχήμα μέχρι την εξάλειψη του προβλήματος.

Μείωση της έντασης του φωτός στο κοτέτσι

Η Μείωση της έντασης του φωτός πολλές φορές εξαλείφει το πρόβλημα 100% γιατί μειώνεται η δραστηριότητα των πτηνών

Απώλεια Πτερώματος Λόγω Τριβής

Η απώλεια του φτερώματος μπορεί επίσης να συνδέεται με την τριβή των πτηνών σε άλλα πτηνά η αντικείμενα, ειδικά εάν τα πουλιά σταβλίζονται σε περιορισμένο χώρο. Για να περιοριστούν οι απώλειες του φτερώματος πρέπει να δοθεί στα πουλιά επιπλέον χώρος, και να απαλειφθούν όλες οι αιχμηρές και ανώμαλες επιφάνειες στο κοτέτσι.

Η Σύζευξη (Βάτεμα)

Κατά τη διάρκεια της σύζευξης πετεινού – κότας έχουμε συχνά μάδημα των φτερών της πλάτης της κότας καθώς και τραυματισμούς και αμυχές που προκαλούν τα νύχια του κόκορα κατά την διάρκεια του βατέματος κατάσταση που μπορεί να είναι εξαιρετικά σοβαρή και εκτεταμένη σε κάποιες κότες ( μπορεί να λείπει σχεδόν όλο το φτέρωμα της πλάτης τους).

Για να περιοριστεί η απώλεια των φτερών, τα νύχια των ενήλικων αρσενικών πρέπει να κόβονται τακτικά με ειδικό νυχοκόπτη. Το μήκος κοπής των νυχιών του κόκορα πρέπει να είναι περίπου 1,5 cm σε μήκος.

Το στρες σαν γενεσιουργό αίτιο της πτερόρροιας

Πολλοί είναι οι στρεσσογόνοι παράγοντες που συμβάλλουν στην παύση της ωοτοκίας και την έναρξη της πτερόρροιας.

Η έλλειψη τροφής ή νερού είναι η πιο συχνή και σοβαρή αιτία , και προκαλεί μεγάλη απώλεια στο φτέρωμα των πουλιών.

Η κακώς ισορροπημένη διατροφή ή οι μουχλιασμένες ζωοτροφές μπορούν επίσης να προκαλέσουν πτερόρροια που συνοδεύονται από περιοδικούς και ανεξήγητους θανάτους.

Η έλλειψη δροσερού και καθαρού νερού έστω και για σύντομο χρονικό διάστημα μπορεί να προκαλέσει επίσης πτερόρροια. Για να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος από αυτήν την αιτία είναι επιθυμητό να υπάρχει πάντα μια εφεδρική παροχή νερού.

Πτερόρροια ακόμα μπορεί να προκληθεί από το υπερβολικό κρύο ή από την υπερθέρμανση του χώρου λόγω φτωχού εξαερισμού) η ακόμα και από υπερβολικό ποσό συγκέντρωσης αμμωνίας όταν το κοτέτσι δεν καθαρίζεται συχνά.

Διατηρείστε τα πτηνά σε καλό και υγιεινό περιβάλλον σταυλισμού διορθώστε και εξομαλύνετε ακραίες θερμοκρασίες υγρασία και εξαερισμό.

Η κακή υγεία οι περιοδικοί και τυχαίοι τραυματισμοί, οι ασθένειες, τα παράσιτα ή ο φόβος μπορεί επίσης να συμβάλουν στην υπερβολική απώλεια των φτερών λόγω του στρες.

Συνοπτικός Συγκεντρωτικός Πίνακας

	Αίτια	Θεραπεία
ΚΛΑΣΣΙΚΗ ΠΤΕΡΟΡΡΟΙΑ
ΦΥΣΙΚΗ ΠΤΕΡΟΡΡΟΙΑ	Η μείωση του φωτός της ημέρας κατά την χρονική περίοδο από τον Σεπτέμβριο έως Μάρτιο, Η απουσία τεχνητού φωτισμού	Η διατήρηση σταθερής συνολικής φωτοπεριόδου ανάλογα με το παραγωγικό στάδιο των πτηνών Φυσικό φως της ημέρας που συμπληρώνεται με τη χρήση τεχνητού φωτισμού
ΜΑΔΗΜΑ
ΑΠΩΛΕΙΑ ΦΤΕΡΩΝ	Κοινωνικοί	Συνήθως συμβαίνει στο κεφάλι. Καμία θεραπεία δεν είναι απαραίτητη αν η κατάσταση δεν είναι σοβαρή.
Κανιβαλισμός- Ράμφισμα των φτερών από άλλα πτηνά	Συνήθως το φαινόμενο αυτό του ραμφίσματος του φτερώματος των πτηνών από άλλα πτηνά έχει σαν γενεσιουργό αιτία τον υπερπληθυσμό, το έντονο φως, ή την μη ισορροπημένη διατροφή ( κυρίως την έλλειψη καλής ποιότητας πρωτεΐνης στην τροφή )

H καλύτερη προσέγγιση στο πρόβλημα αυτό είναι η πρόληψη.

Επαρκής φωτισμός, μόνιμη πρόσβαση σε ισορροπημένη διατροφή και η χαμηλή πυκνότητα πληθυσμού. 

Απομονώστε τα τραυματισμένα πουλιά, χρησιμοποιείστε αντισηπτικά για την θεραπεία και επούλωση των πληγών. 

Επάλειψη των πληγών με κατράμι. 

Αποραμφισμός των πουλιών σε νεαρή ηλικία.
Χρησιμοποίηση συμπληρωμάτων διατροφής υψηλής πρωτεϊνικής αξίας, βιταμινών και μηδικάλευρου

Τριβή & Φθορά

Τριβή

Το τρίψιμο σε άλλα πτηνά και αντικείμενα του ορνιθώνα. Δώστε περισσότερο χώρο στα πτηνά. Ελέγξτε και διορθώστε όλες τις ακατέργαστες και αιχμηρές επιφάνειες στο κοτέτσι.

Σύζευξη

Τα νύχια του κόκορα αφαιρούν τα φτερά από την πλάτη & πίσω μέρος της κότας. Κόβετε τα νύχια των αρσενικών πτηνών με ειδικό νυχοκόπτη.

Στρεσσογόνοι Παράγοντες

Τροφή

Η απουσία ισορροπημένου σιτηρεσίου.

Χορηγήστε ισορροπημένη διατροφή ( που περιέχει όλα τα θρεπτικά συστατικά) Φροντίστε για άνετη πρόσβαση στην τροφή και το νερό.

Απομακρύνετε τα παλιά ή μουχλιασμένα τρόφιμα.

Νερό

Η έλλειψη δροσερού νερού, ακόμη και για μικρό χρονικό διάστημα.
Τα πουλιά πρέπει πάντα να έχουν πρόσβαση σε δροσερό καθαρό νερό.

Κλιματολογικές Συνθήκες

Υπερθέρμανση, Ελλιπής αερισμός, Ψύξη

Εξασφαλίστε σταθερές περιβαλλοντικές συνθήκες αμβλύνετε τις απότομες διαφορές θερμοκρασίας παρέχοντας ταυτόχρονα επαρκή αερισμό για τη μείωση της συγκέντρωσης της αμμωνίας.

Κακή Υγεία

Παράσιτα, ασθένειες, τραυματισμοί, ατυχήματα

Αιτιολογική θεραπεία που να στοχεύει στην εκρίζωση των προβλημάτων με την βοήθεια του Κτηνιάτρου σας.

Συμπτωματική θεραπεία των πασχόντων πτηνών.
Κατόπιν τακτικός περιοδικός έλεγχος των πτηνών και πρόληψη.

Stress

Στρες των πτηνών που προκαλείται από αρπακτικά ζώα όπως οι γάτες οι σκύλοι ,τα άγρια πτηνά τα κουνάβια ,οι νυφίτσες και τα φίδια. Υπερβολική φασαρία που προκαλούν τα παιδιά.

Εμποδίστε την πρόσβαση στα αρπακτικά ζώα, μαζεύετε τα πουλιά κατά την διάρκεια της νύχτας στο κοτέτσι.. Τα άτομα που φροντίζουν το κοπάδι πρέπει να τους συμπεριφέρονται ήρεμα. 

Άλλες Αιτίες

Το βρώμικο κοτέτσι. οι εμβολιασμοί, το κόψιμο του ράμφους, η μετακίνηση σε άλλο κοτέτσι. Η προσέγγιση και η περιποίηση των πουλιών να γίνεται με αυτοσυγκράτηση ηρεμία και σεβασμό. Κρατήστε την στρωμνή στεγνή και χρησιμοποιείστε φρέσκο πριονίδι στα υγρά μέρη η αλλάξετε την αν χρειαστεί.

Μιχάλης Ι. Μαυρίδης

Κτηνίατρος Α.Π.θ.

Πηγή: zwakia.blogspot.com